farma NLPZ

  1. Czym jest zapalenie?
    • zespół zjawisk patologicznych pojawiających się na skutek uszkodzenia tkanek. Zjawiska te prowadzą do aktywacji lub zahamowania wielu układów enzymatycznych, wtórnych przekaźników i elementów układu immunologicznego, których zadaniem jest eliminacja czynników szkodliwych i „naprawa uszkodzonej tkanki.
    • 1. krótkotrwały skurcz naczyń mikrokrążenia a następnie ich rozkurcz (zaczerwienienie) i przesięk osocza
    • 2. w następnym dochodzi do nacieku leukocytów i makrofagów. Zaczyna się proces fagocytozy uszkodzonej tkanki, czynników egzogennych i innych czynników wywołujących proces zapalny. Jeśli wszystko przebiega prawidłowo i zmiany są niewielkie, to proces zapalny się kończy. Jeśli uszkodzenie było znaczne lub doszło do jakich kolwiek nieprawidłowości leukocyty ulegają uszkodzeniu, a uwolnione enzymy proteolityczne rozkładają zdrową tkankę – zapalenie się rozszerza, czyli występuje stan podostry lub przewlekły.
    • Uszkodzona tkanka wyzwala procesy reparacyjne – wytwarzane są duże ilości włókien kolagenu i tkanki podstawowej - jeśli są trawione przez enzymy to tworzy się ziarniak. Jeśli proces wygasa tworzy się blizna.
    • Przez cały czas trwania zapalenia występuje ból i ewentualnie gorączka.
    • Związki i substancje uczestniczące w procesie zapalnym nazywamy mediatorami odczynu zapalnego, najważniejsze to prostaglandyny
    • Prostaglandyny powstają z kwasu arachidonowego przy udziale cuklooksygenaz prostaglandynowych.
  2. rola prostaglandyn
    • obniżają próg bólowy
    • indukują proces zapalny
    • podwyższają temperaturę ciała
    • zmniejszają lepkość krwi
    • zmniejszają wydzielanie śluzu bł śluz żołądka
    • nasilają diurezę
  3. COX wg krząścika
    • powodują powstanie prostaglandyn z kwasu arachidonowego
    • COX1 - żołądek, nerki
    • COX3 - OUN
    • COX2 konstytutywna - nerki, macica, rdzeń kręgowy
    • COX2 indukcyjna - wszystkie tkanki
  4. rodzaje bólów
    • nocyceptywny: (drażnienie nocyceptorów,niuszkodzone drogi czucia bolów,wrażliwy na opioidy)
    • neuropatyczny: (uszkodzone drogi przewodzenia bólu,oporny na działanie opioidów)

    pobudzenie receptorów -> sensytyzacja! dlatego lek podawać wcześnie
  5. leczenie słabego bólu
    • ASA
    • paracetamol
    • NLPZ
    • leki wspomagające
  6. leczenie bólu umiarkowanego
    • ASA/kodeina
    • ASA/hydrokodon
    • ASA/dihydroksykodeina
    • tramadol
    • l. wspomagające
  7. leczenie silnego bólu
    • morfina
    • metadon
    • leworfanol
    • buprenorfina
    • fentanyl
    • l. wspomagające
  8. NLPZ (NSAIDs)
    • hamują cyklooksygenzę(COX)
    • mają różne powinowactwo do COX I i II
    • podobne wskazania terapeutyczne
    • podobny efekt (p/zapalny, p/bólowy, p/gorączkowy)
    • stosowane również w: leczeniu objawów dny, profilaktyce incydentów sercowo-naczyniowych, profilaktyce raka j. grubego, leczenie ch. Alzheimera
    • efekt pułapowy - po przekroczeniu pewnej dawki działanie lecznicze nie zwiększa się
  9. cyklooksygenaza
    • enzymy biorące udział w syntezie prostaglandyny H2 z kw. arachidynowego, który w dalszych procesach zamienia się w PGE2, PGI2, PGD2, PGF2, TXA2
    • COX-1: konstytutywna - przede wszystkim bierze udział w homeostazie p. pokarmowego, płytek krwi i funkcji nerek
    • hamowanie jej działania przez NLPZ prowadzi do: zniesienia działania cytoprotekcyjnego prostaglandyn w żołądku, zmniejszenia przepływu krwi przez nerki i zaburzenia działania trombocytów
    • COX-2: enzym indukowany - głównie aktywowana przez mediatory zapalenia w kom. pro-zapalnych
    • COX-3: odkryty niedawno w OUN, rola w st. zapalnych,blokowana przez paracetamol
  10. funkcja PGE2
    • wazodylatacja<zaczerwienienie)
    • efekt pro-zapalny,
    • protekcja bł. śluzowej żołądka,
    • hamowanie agregacji płytek,
    • gorączka
    • utrzymywanie drożnego p. Botalla (hamowanie jest przez to b. szkodliwe dla płodów)
  11. funkcja TXA2
    • agregacja płytek,
    • wazokonstrykcja
  12. funkcja PGI2 (prostacyklina)
    • wazodylatacja(zaczerwienienie)
    • hiperalgezja!!(sentyzacja zakończeń bólowych na działanie bradykininy, histaminy i subst. P)
    • efekt pro-zapalny
    • hamowanie agregacji płytek
  13. mechanizm uszkadzania błony śluzowej żołądka przez NLPZ
    hamowanie PGI2 -> brak czynnika hamującego stymulowaną przez LTB2, adhezję aktywowanych neutrofili do śródbłonka -> spadek przepływu przez naczynia włosowate, aktywacja proteaz i wolnych rodników -> uszkodzenie śluzówki -> owrzodzeniehamowania PGE2 i PGI2 -> wzrost sekrecji soku żołądkowgo i zmniejszenie efektu cytoprotekcyjnego
  14. selektywni inh. COX-2
    • koksiby: celekoksib->jedyny który nadal jest stosowany
    • Nimesulid
  15. pochodne kw. propionowego(przykłady)
    • fenoprofen,
    • ibuprofen, po przekroczeniu 1g bardzo duże działania niepożądane
    • ketoprofen,
    • naproksen, - może przrywać napady dny moczanowej
  16. pochodne fenylopirazolonu
    • fenylobutazon - w maści
    • metamizol (pyralgina)- najsilniejsze działanie przeciwbólowe wśród NLPZ; w kolce wątrobowej, jelitowej, nerkowej - bo działa spazmolitycznie; zmniejsza zap. na morfinę
  17. kwas mefenamowy
    skuteczność w zabiegach stomatologicznych, raczej się nie stosuje bo toksyczny
  18. poch. kw. octowego (przykłady)
    • diklofenak, - działanie spazmolityczne, zmniejsza zap. na morfinę (jak pyralgina)
    • indometacyna,
  19. poch. kw. fenamowego (przykłady)
    • meklofenamat,
    • kw. meklofenamowy
  20. poch. naftylobutanonu (przykłady)
    nabumeton
  21. oksykamy (przykłady)
    • piroksykam,
    • meloksykam
    • b. dużo działań niepożądanych
  22. poch. kw. salicylowego
    • kw. acetylosalicylowy (ASA),
    • difiunisal
  23. leki o zdecydowanie większym powinowactwie do COX-1 niż COX-2
    • pirokykam(250x),
    • aspiryna (166x większe),
    • ibuprofen (15x)
  24. leki o mniejszym powinowactwie do COX-1 niż do COX-2
    • meloksykam,
    • naproxen,
    • diclofenac
  25. pozbawione grupy karboksylowej
    • nimesulid
    • tebufelon
    • etodolak
    • blokują bardziej COX-2
    • najmniej działań niep.
  26. efekty farmakologiczne NLPZ
    • analgezja (ośrodkowo i obwodowo) -> redukcja st. zapalnego, hamowanie syntezy prostaglandyn będących bezpośrednimi mediatorami bólu.
    • spadek temp. ciała (efekt ośrodkowy) (endotoksyny stymulują makrofagi do wydzielenia IL-1 -> stymulacja wytwarzania PGE2 w podwzgórzu (ten etap jest hamowany) -> podniesienie set-point temperatury, tylko jeżeli temperatura jest wyższa niż fizjologiczna
    • działanie p/zapalne ->(hamowanie prostaglandyn,mediatorów st. zapalnego) (z wyjątkiem paracetamolu!)nasilenie wydzielania kw. moczowego z moczem (dobre działanie w dnie moczanowej)
  27. kw. acetylosalicylowy
    • szybka absorbcja z żołądka i górnej części p. pokarmowego (pułapka jonowa!)
    • blokuje NIEODWRACALNIE COX-1,
    • modyfikuje aktywność enzymatyczną COX-2 (zmodyfikowany produkuje lipoksyny, które mają działanie p/zapalne)
    • COX-1 jest stale odnawialny w kom. śródbłonka ale trombocyty nie mają takich zdolności (czas życia tromocyt. ->7dni) ==> leczenie zakrzepów i profilaktyka zakrzepicy
    • w surowicy i tkankach metabolizowany do aktywnego metabloitu - salicylanu( wiąże się z białkami surowicy, wysycając go
    • gdy st. >600mg, przy kolejnym podaniu stężenie frakcji niezwiązanej/aktywnej nieproporcjonalnie rośnie
  28. pułapka jonowa
    większość NLPZ I generacji to słabe kwasy z grupą karboksylową, co powoduje (ze względu na zasadowe środowisko komórki)  jonizację leku we wnętrzu komórki – to z kolei sprawia, że na pewien czas lek jest kumulowany w komórce (pułapka jonowa),  osiągając potencjalnie szkodliwe stężenia
  29. ASA - wskazania terapeutyczne
    • p/gorączkowo,
    • p/bólowo,
    • gorączka reumatyczna
    • , zap. stawów,
    • inne schorzenia reumatoidalne(wysokie dawki),
    • ch. wieńcowa,
    • zawał serca,
    • zakrzepica żż. głębokich,
    • stnan przed-rzucawkowy i nadcinienie tt. w ciąży (nadmiar TXA2?)
    • zależność efektu od dawki:
    • 50-100 mg- kardioprotekcyjnie
    • 300-500 -p/bólowo i p/gorączkowo
    • >500 p/zapalnie, ale liczne działania niep., więc podaje się inne leki
    • nie da się zrobić iniekcji i czopków, bo to zbyt silny kwas
  30. ASA- dz. n.
    • dysfunkcja płytek krwi (krwawienia),
    • owrzodzenia,
    • stany zapalne śluzówki bł. śluzowej żołądka,
    • nasilenie obj. niewydolności nerek,
    • retencja soli + wody = obrzęki,
    • śródmiąższowe zap. nerek (nefropatia analgetyczna),
    • przedłużenie ciąży i hamowanie porodu,
    • nadwrażliwość (astma aspirynowa!!)
    • uszkodzenie wątroby (dawkozależne)
    • zesp. Reye'a
  31. astma aspirynowa
    blokada COX -> hamowanie syntezy PG -> nasilona synteza leukotrienów -> skurcz oskrzeli
  32. zatrucie aspiryną - salicylizm
    • 1)ból głowy, szum w uszach, oszołomienie
    • 2)dezorientacja, senność
    • 3)pocenie się, hiperwentylacja
    • 4)nudności, wymioty
    • 5)zab. równowagi kw.-zas. -> kwasica, alkaloza
    • 6)gorączka
    • 7)odwodnienie
    • 8)zapaść sercowo-naczyniowa i oddechowa, śpiączka i śmierć
    • dawka śmiertelna to 20g
    • zgon po 6-8 godzinach - zatrzymanie akcji oddechowej bądź serca
  33. wpływ ASA na oddychanie
    • małe dawki: rozprzężeni fosforylacj -> wzrost st. CO2 -> pobudzenie oś. oddechowego
    • wyższe dawki: bezp. pobudzenie ośr. oddechowego -> hiperwentylacja -> alkaloza oddechowa -> wydalanie dwuwęglanów przez nerki
    • dawki toksyczne: depresja ośr. oddechowego i naczynioruchowego -> hipotensja, kw. oddechowa, brak kompensacji -> kw. metaboliczna
  34. leczenie zatrucia ASA
    • węgiel leczniczy,
    • środki prowymiotne,
    • płukanie żołądka,
    • hemodializa,
    • diuretyki,
    • płyny,
    • obniżenie temperatury,
    • elektrolity,
    • dwuwęglany,
    • glukoza
  35. zespół Reye'a
    • po podaniu ASA dzieciom zakażonych wirusami(podczas grypy...)
    • uszkodzenie mitochondriów,
    • stłuszczeniowe zap. wątroby
    • encefalopatia wątrobowa
  36. interakcje NLPZ
    • nie łączymy dwóch NLPZ!
    • można z narkotycznymi, Gksami, a najlepiej z paracetamolem
    • antykoagulanty: wyperanie/addycia -> nasilenie efektu p/krzepliwego i hamowania agregacji płytek krwi ->niebezpieczeństwo krwotoków
    • lit: hamowanie eliminacji litu przez nerki -> wzr. st. w osoczu
    • leki hipotensyjne: retencja soli i wody, obrzęki -> osłabienie efektu hipotensyjnego
    • leki p/cukrzycowe - wypieranie NLPZ z połączeń z białkami -> hipo i hiperglikemia, bo lek się zużywa
    • Antacida (lek zobojętniający kw. solny w żołądku) - nie, bo zmienia kinetykę wchłaniania NLPZ w żołądku ->drażnienie w jelicie
    • antybiotyki - synergizm w zakresie działań niep - cefalosporyny i aminoglikozydy
  37. ibuprofen
    • poch. kw. propionowego
    • podobna skuteczność jak ASA,
    • mniej dz. n.(mneijsze ryzyko owrzodzeń i zapalenia żołądka),
    • słabszy efekt na PLT, wyskoka biodostępność
    • podobne leki: naproksen, ketoprofen
    • stosowany w ch. reumatoidalnych
  38. paracetamol
    • acetaminofen
    • słaby inhibitor COX- 1i2 na obwodzie (dr Krząścik twierdzi, że działą tylko ośrodkowo na COX3, dlatego nie ma działania p/zapalnego, nie zmniejsza lepkości krwi i nie ma szumu w uszach)
    • słaby efekt p/zapalny
    • preferowany lek p/gorączkowy u dzieci
    • duży efekt pierwszego przejścia
    • nie działa drażniąco na p. pokarmowy
  39. mechanizm toksyczny acetaminofenu
    • w dawkach toksycznych(10-15g) wysyca cytochromy P450 prowadząc do zaburzenia ich działania, a to daje w rezultacie toksyczne uszkodzenie wątroby i nerek
    • ??????????????????????????????????????
    • P450 metabolizuje zdezaktywowany przez wątrobę metabolit paracetamolu,zmieniając go w formę aktywną będącą silnie hepatotoksyczną
    • ODTRUTKA: N-acetylocysteina, podać do 24 godzin
    • Krząścik:
    • za działanie toksyczne jest odpowiedzialny metabolit inaktywowany przez glutation
    • u osób po przekroczeniu dawki, z chorobami wątroby, alkoholików
    • dawka śmiertelna to 15g - uspokojenie, przymulenie, zgon w wyniku niewydolności wątroby
  40. zatrucie acetaminofenem
    • •    W pierwszej dobie od czasu ekspozycji znaczna część pacjentów pozostaje bezobjawowa lub skąpoobjawowa.
    • •    W początkowej fazie zatrucia dominują przede wszystkim objawy ze strony przewodu pokarmowego: nudności, biegunka i bóle brzucha.
    • •    Po 24 h można zaobserwować wzrost poziomu transaminaz, który może być umiarkowany lub znaczny, często powyżej 10 000 U/l.
    • •    Szczyt stężenia transaminaz obserwuje się od 48 h do 72 h od czasu zatrucia.
    • •    W ciężkich przypadkach intoksykacji występuje ostra niewydolność wątroby z koagulopatią i encefalopatią, którym może towarzyszyć ostra niewydolność nerek.
    • •    Opisywano przypadki śpiączki z towarzyszącą hiperglikemią i kwasicą mleczanową w pierwszej dobie od czasu ekspozycji u pacjentów bez cech toksycznego uszkodzenia wątroby ale z bardzo wysokim stężeniem paracetamolu w surowicy krwi > 800 mg/L (5 000 umol/L).
  41. koksyby
    • rofekoksib, etodolak, meloksykam, celekoksyb
    • mają większe powinowactwo do COX2 niż do COX1
    • prawdobodobnie zwiększają ryzyko wystąpienia incydentu sercowo-naczyniowego
  42. celekoksyb
    • hamuje nieodwracalnie COX2 znajdujący się fizjologicznie w nerkach i mózgu oraz powstajacy w dużych ilościach w urazach, stanach zapalnych, drgawkach, niedokrwieniu i stresie oksydacyjnym
    • słabe działanie p/bólowe w ostrym bólu metabolizowany w wątrobie
  43. działania niepożądane - wrzody
    • wszystkie NLPZ powodują chorobę wrzodową żołądka niezależnie od drogi podania
    • gdyż i tak z krwią lek dostanie się do śluzówki żołądka i spowoduje wytwarzanie mniejszej ilości śluzu
    • przy podaniu tabletek dojelitowych nie wywiera działania miejscowo drażniącego na żołądek, ale działa tak na jelito, a poza tym przy takim podaniu dawka musi być większa, więc do żołądka i tak z krwią dociera więcej
    • zapobieganie: podawanie z mizoprostolem (ale powoduje biegunkę),podawanie w postaci tabletek musujących
    • karygodny błąd! - podanie i nie popicie
  44. inne działania niepożądane
    • zab czynności nerek - upośledzenie przepływu i krystalizacja w kanalikach - martwica brodawek
    • zab. wątroby - nie związane z COX
    • zab czynności ukł. oddechowego: zahamowanie syntezy prostaglandyn, więcej leukotrienów-> skurcz oskrzeli
    • zab. krzepliwości - ale! ibuprofen nie zmniejsza lepkości krwi i hamuje działanie ASA na płytki (można zamienić ASA na klopidogrel); nie daje się aspiryny po zabiegach chirurgicznych
    • zab. układu sercowo-naczyniowego - indometacyna, ibuprofen, diklofenak, pirydoksykam, ale najczęściej koksyby; ASA nie zapobiega tym powikłaniom, naproksen tego nie powoduje
    • zab. ośrodkowe (ból głowy)
    • szum w uszach - bezpośrednie działanie na ślimak
    • nie u kobiet w ciąży (w I trym mogą być teratogenne, w okresie okołoporodowym mogą hamować skurcze)
    • nie u karmiących i ostrożnie u starszych
Author
Maja
ID
254110
Card Set
farma NLPZ
Description
farma NLPZ
Updated